หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ ข้อเสีย และประโยชน์หญ้าขจรจบ

Last Updated on 10 กันยายน 2016 by puechkaset

หญ้าขจรจบ หรือ หญ้าคอมมิวนิสต์ (Mission Grass) จัดเป็นวัชพืชต่างถิ่นที่มีการแพร่ระบาดในเกือบทุกภาค โดยเฉพาะภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคอีสาน ซึ่งแต่ก่อนมีการส่งเสริมการปลูกเพื่อเป็นหญ้าอาหารสัตว์ และเพื่อการผลิตกระดาษ แต่ปัจจุบัน มีการแพร่ระบาดหนักในพื้นที่แปลงเกษตรซึ่งมีผลต่อผลผลิตทางการเกษตรเป็นอย่างมาก

• วงศ์ : Gramineae วงศ์เดียวกันกับหญ้าเนเปียร์
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : ตามที่จะกล่าวในหัวข้อสายพันธุ์
• ชื่อสามัญ : Mission Grass
• ชื่อท้องถิ่น :
– หญ้าขจรจบ
– หญ้าคอมมิวนิสต์
– หญ้าพม่า (เนื่องจากเกษตรกรเข้าใจผิดว่านำเข้ามาจากประเทศพม่า)
• ถิ่นกำเนิด : ประเทศอินเดีย

หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ ถูกนำเข้ามาในประเทศไทยครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. 2595 จากประเทศฟิลิปปินส์ โดยกองอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ และในปี พ.ศ. 2498 ศาสตราจารย์คูม่า แห่งหน่วยงาน FAO ได้นำเข้าหญ้าขจรจบจากประเทศอินเดียเข้ามาปลูกอีก และต่อมาประมาณปี พ.ศ. 2507 โรงงานกระดาษบางปะอิน ซึ่งเป็นโรงงานกระดาษของรัฐ ได้มีการส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกเพื่อใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตกระดาษ โดยมีพื้นที่ปลูกเพื่อป้อนโรงงานครั้งแรกที่ ต. จันทึก อ.ปากช่อง จ.โคราช ซึ่งต่อมามีการแพร่ขยายไปในพื้นที่ และจังหวัดรอบข้างอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้ หญ้าขจรจบดอกใหญ่มีขนาด และจำนวนดอกมากกว่าดอกเล็กจึงทำให้แพร่กระจายได้เร็วกว่าหญ้าขจรจบดอกเล็กได้มาก

ที่มา : 1), 2)

การแพร่กระจาย
หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ พบแพร่กระจายทั่วไปในแถบประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเชื่อว่าแต่ก่อนมีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย แล้วค่อยแพร่เข้ามาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ผ่านการค้าขายในสมัยอดีต ซึ่งปัจจุบันพบแพร่ระบาดในทุกภาค โดยเฉพาะภาคเหนือ กลาง และอีสาน พบแพร่กระจายทั่วไปตามพื้นที่ไร่ คลองชลประทาน ริมแม่น้ำลำคลอง และริมขอบถนนหนทางต่างๆ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้น
หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ เป็นหญ้าอายุ ข้ามปี ลำต้นเติบโตเป็นเหง้าบนดินที่สามารถแตกหน่อเป็นกอขนาดใหญ่ได้ ลำต้นแต่ละต้นมีความสูงได้ 1-2 เมตร หรืออาจพบสูงได้มากกว่านี้ ลำต้นมีลักษณะเป็นข้อปล้องที่หุ้มด้วยกาบใบ ข้อปล้องบริเวณโคนลำต้นมีรากแตกออก

ใบ
หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว แตกกาบใบออกหุ้มลำต้น แผ่นใบเรียวยาว แผ่นใบมีสีเขียว แผ่นใบด้านบน และด้านล่างมีขนนุ่มปกคลุม

ดอก
หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ เป็นดอกสมบูรณ์ที่ออกดอกเป็นช่อแทงจากส่วนยอดของลำต้น ดอกมีขนปกคลุมยาว และมีลักษณะนุ่มคล้ายขนหางสัตว์ ทั้งนี้ ดอกหญ้าขจรจบจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคม และเมล็ดที่ร่วงลงดินจะงอกใหม่หลังฝนตกในช่วงเดือนพฤษภาคม

ขอบคุณภาพจาก pantip.com

พันธุ์หญ้าขจรจบ หรือ หญ้าคอมมิวนิสต์
1. หญ้าขจรจบดอกใหญ่ หรือ หญ้าขจรจบดอกแดงใหญ่ หรือ หญ้าขจรจบปุยมาก
• ชื่อวิทยาศาสตร์ Pennisetum pedicellatum Trin : Feather pennisetum
ลำต้นมีลักษณะเด่น คือ ลำต้นตั้งตรง มีความสูงประมาณ 1-2 เมตร หรือมากกว่า ลำต้นมีลักษณะเป็นข้อปล้อง เปลือก และแก่นแข็งแรง ลำต้นแตกแขนงบริเวณโคนต้น และบางครั้งมักพบลำต้นเอนราบกับพื้นดิน พร้อมแตกลำต้นขึ้นเป็นลำต้นใหม่ได้ ส่วนใบออกเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับข้างกันตามความสูงของลำต้น ประกอบด้วยกาบใบสีเขียวอ่อนที่หุ้มรอบลำต้น ถัดมาเป็นแผ่นใบ ที่กว้างประมาณ 5-10 เซนติเมตร ความยาวประมาณ 15-25 เซนติเมตร ใบมีลักษณะเรียวยาว ปลายแหลม แผ่นใบมีขนปกคลุมทั้งด้านบน และด้านล่าง ส่วนดอกออกเป็นช่อ ทั้งออกตามข้อ และแทงออกที่ปลายลำต้น ช่อดอกมีความยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร ขนาดช่อดอกประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ซึ่งมีช่อดอกย่อยจำนวนมาก โดยดอกย่อยมีขนปกคลุม ดอกหลังบานจะมีขนสีม่วง และดอกแก่จะค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีฟางหรือสีน้ำตาลอ่อน

2. หญ้าขจรจบดอกเล็ก หรือ หญ้าขจรจบดอกแดงเล็ก หรือ หญ้าขจรจบปุยน้อย
• ชื่อวิทยาศาสตร์ Pennisetum polystachyon Sehute
ลำต้นมีลักษณะเด่น คือ ลักษณะลำต้น และใบคล้ายกับหญ้าขจรจบดอกใหญ่ทุกประการ แต่ใบจะค่อนข้างเรียวยาวกว่าที่ 15-35 เซนติเมตร และช่อดอกจะสั้นกว่าที่ 12-18 เซนติเมตร และขนาดดอกจะเล็กกว่า มีปุยขนสั้นกว่า

3. หญ้าขจรจบดอกดอกเหลือง
• ชื่อวิทยาศาสตร์ Pennisetum setosum
เป็นพันธุ์หญ้าขจรจบที่ค้นพบหลังจาก 2 พันธุ์ แรก ซึ่งพบแพร่ระบาดในพื้นที่ภาคใต้ ตั้งแต่จังหวัดสุราษฎร์ธานีลงไป ซึ่งสายพันธุ์นี้จะแตกต่างจาก2 พันธุ์แรก คือ ดอกจะมีสีเหลืองเด่นชัด และมีอายุมากกว่า 1 ปี แต่ 2 ชนิดแรก มีอายุเพียงปีเดียว

จำนวนช่อดอกของหญ้าขจรจบดอกเหลือง จาก 1 กอ จะมีประมาณ 18 ช่อ แต่ละช่อมีดอกย่อยประมาณ 460 ดอก ดังนั้น จึงสามารถแพร่ระบาดได้รุนแรง และรวดเร็วมาก ทั้งนี้ หญ้าขจรจบดอกเหลืองจะออกดอกในช่วงเดือนมกราคม และตุลาคม

ประโยชน์หญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์
1. หญ้าขจรจบ แต่ก่อนมีการส่งเสริมการปลูกเพื่อใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตกระดาษ (โรงงานกระดาษปางปะอิน)
2. หญ้าขจรจบที่นำเข้าในไทยครั้งแรกมีวัตถุประสงค์เพื่อปลูกเป็นอาหารแก่โค กระบือ สามารถให้ผลผลิตต่อไร่ ประมาณ 1.8 ตัน
3. ใช้ปลูกเพื่อเป็นพืชคลุมดิน ป้องกันหน้าดินพังทลาย

คุณค่าทางโภชนาการหญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ (อายุ 40 วัน : 100 กรัม)
– พลังงาน : 186.10 แคลอรี่
– โปรตีน : 7.56 กรัม
– ไขมัน : 0.79 กรัม
– คาร์โบไฮเดรต : 37.21 กรัม
– ความชื้น : 8.70 กรัม
– เถ้า : 8.78 กรัม
– กาก : 37.01 กรัม
– แคลเซียม : 129.6 มิลลิกรัม
– ฟอสฟอรัส : 174.3 มิลลิกรัม
– เหล็ก : 16.2 มิลลิกรัม

ที่มา : 3)

คุณสมบัติหญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์ สำหรับเป็นหญ้าอาหารสัตว์
1. ลำต้น และใบใหญ่ ให้ผลผลิตต่อไร่สูง ประมาณ 1.8 ตัน/ไร่
2. มีปริมาณโปรตีน และคุณค่าทางอาหารสูง ดังแสดงในรายละเอียดด้านบน
3. เติบโตได้รวดเร็ว สามารถเก็บเกี่ยวได้ในระยะ 40-60 วัน หลังการปลูก

ข้อเสียหญ้าขจรจบ/หญ้าคอมมิวนิสต์
1. หญ้าขจรจบทั้ง 3 ชนิด มีปุยขนที่ดอก ซึ่งทำหน้าที่ช่วยพยุงดอกให้ปลิวตามลมได้ ทำให้แพร่กระจายได้รวดเร็ว
2. ลำต้นของหญ้าขจรจบสามารถแตกกอขนาดใหญ่ได้ ทำให้มีจำนวนต้นมาก และจำนวนดอกย่อมมากเช่นกัน จึงสามารถแพร่กระจายได้อย่างรวดเร็ว
3. ลำต้นหญ้าขจรจบมีขนาดใหญ่ และสูงมาก เป็นอุปสรรคต่อการกำจัด ทั้งการตัด และการขุดตอออก
4. หญ้าขจรจบมีความทนต่อสารเคมีกำจัดศัตรูพืชได้ดี ทำให้การใช้สารเคมีบางชนิดไม่ได้ผล
5. มักพบแพร่ระบาดเป็นวัชพืชตามสวนผลไม้ สวนมันสำปะหลัง อ้อย และนาข้าว ซึ่งจะผลทำให้ผลผลิตของพืชลดลง
6. มักพบแพร่ระบาดตามริมแม่น้ำ ริมชายน้ำที่บดบังพืชท้องถิ่นไม่ให้ขึ้นได้

การกำจัด
1. ใช้ยาปราบศัตรูพืชฉีดพ่นจำกัด ซึ่งสามารถได้ผลบ้าง
2. การขุดเหง้าหรือลำต้นตากแดด

เอกสารอ้างอิง