ว่านขันหมากเศรษฐี และการปลูกว่านขันหมากเศรษฐี

Last Updated on 27 เมษายน 2016 by puechkaset

ว่านขันหมากเศรษฐี หรือบางท้องที่เรียก พรหมตีนสูง ซึ่งจัดเป็นไม้ประดับ และไม้มงคล รวมถึงพืชสมุนไพรที่นิยมปลูกสำหรับการประดับต้น เนื่องจากให้ใบสีเขียวสดตลอดทั้งปี และสำหรับนำผลมาทำเป็นยาสมุนไพรรับประทาน รวมถึงเป็นไม้มงคลตามความเชื่อโบราณที่ว่า หากปลูกว่านชนิดนี้ไว้ในบ้านแล้วจะช่วยให้มีโชคลาภ เงินไหลมาเทมา

• ชื่อวิทยาศาสตร์ :
– Aglaonema simplex Blume
• วงศ์ : ARACEAE
• ชื่อท้องถิ่น :
ภาคกลาง ภาคอื่นๆ และทั่วไป
– ว่านขันหมาก
– ว่านขันหมากเศรษฐี
ภาคใต้
– โหรา
– ว่านงดหิน
– พรหมตีนสูง

การแพร่กระจาย
ว่านขันหมากเศรษฐีเป็นไม้ล้มลุกที่พบได้มากในป่าเบญจพรรณ และป่าดิบชื้น พบมากในทุกภาคบริเวณป่าเขาที่ค่อนข้างชุ่มชื้น

ว่านขันหมากเศรษฐีที่พบในธรรมชาติจะขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดเป็นหลัก โดยมักพบเติบโตเป็นไม้ระดับล่างตามป่าที่มีความชื้นสูง เช่น บริเวณใกล้แม่น้ำลำธารต่างๆ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ว่านขันหมากเศรษฐี
ลำต้น
ว่านขันหมากเศรษฐี จัดเป็นไม้ล้มลุกอายุนานหลายปีที่ไม่มีหัวเหมือนว่านอื่นๆ แต่สามารถแตกหน่อเป็นลำต้นใหม่ได้ ลำต้นเกิดจากเมล็ดที่งอกบนดิน ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง และทรงกลม ผิวลำต้นมีสีน้าตาลอมเขียวเล็กน้อย ขนาดลำต้นประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร สูงประมาณ 40 เซนติเมตร หรือมากกว่า

ใบ
ใบว่านขันหมากเศรษฐี จัดเป็นใบเดี่ยว แทงออกด้านข้างตามความสูงของลำต้นที่แต่ละใบมีตำแหน่งเยื้องสลับกันไปตามความสูง โคนใบกว้างมน ปลายใบแหลม ขนาดกว้างสุดของใบจะอยู่บริเวณเหนือโคนใบที่กว้างประมาณ 5-10 เซนติเมตร ส่วนความยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ส่วนก้านใบมีรูปร่างกลมสีเขียว มีความยาวพอๆกับความยาวของตัวใบ

ดอก
ดอกว่านขันหมากเศรษฐีแทงออกเป็นช่อบริเวณตามซอกใบ ใน 1 ต้น สามารถแทงช่อดอกได้มากกว่า 3 ช่อ โดยช่อดอกจะมีกลีบเลี้ยงเป็นรูปกรวยห่อหุ้ม ส่วนปลายกรวยเว้า มองเห็นเกสร และรังไข่ และปลายกรวยแหลม ภายในประกอบด้วยเกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมียที่มีลักษณะเป็นทรงกระบอกสีขาวอยู่ด้านบนสุด ถัดลงมาด้านล่างสุดเป็นส่วนของรังไข่ที่มีลักษณะทรงกลมที่มีออวุลล้อมรอบ รังไข่นี้จะเจริญพัฒนากลายมาเป็นผล

ผล
ผลว่านขันหมากเศรษฐีเจริญมาจากรังไข่ลักษณะทรงกลมสีเขียว ซึ่งผลจะรวมกันอยู่ในช่อเดียวกัน ผลมีลักษณะรียาวโคนผล และปลายผลโค้งมน ขนาดผลประมาณ 0.5-1 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2-2.5 เซนติเมตร ผลอ่อนมีสีเขียว ต่อมากลายเป็นสีเหลือง และสีส้ม เมื่อสุกจัดจะเปลี่ยนเป็นสีแดงสด และแห้งแล้วกลายเป็นสีดำ ผลนี้นิยมนำมารับประทานเป็นสมุนไพรทั้งในรูปสด และแปรรูปเป็นผง

ประโยชน์
1. ใช้ปลูกเพื่อเป็นไม้ประดับ เนื่องจากให้ใบเขียวสดสวยงามได้ตลอดทั้งปี
2. ใช้ปลูกเป็นไม้มงคลตามความเชื่อที่ว่าเป็นว่านที่ช่วยนำโชคลาภ เงินทอง และความร่ำรวยมาให้ และทำให้เกิดสิริมงคลแก่ผู้ปลูก และสมาชิกในครอบครัว ยิ่งเมื่อใดที่มีการออกดอก และติดผลแล้ว ช่วงนั้นยิ่งทำให้เกิดโชคลาภ และสิริมงคลแก่ผู้ปลูกมาก
3. ใช้ปลูกเป็นพืชสมุนไพร โดยเฉพาะผลว่านขันหมากเศรษฐีที่นิยมนำมาแปรรูปทำเป็นสมุนไพรที่จะกล่าวถึงสรรพคุณในหัวข้อต่อไป

สรรพคุณว่านขันหมากเศรษฐี
จากการรวบรวมสรรพคุณจากเอกสาร และจากบทความในเว็บไซต์ต่างๆ พบว่า ว่านขันหมากเศรษฐีมีสรรพคุณหลายด้านด้วยกัน ได้แก่
ผลสุก
– ใช้บำรุงร่างกาย เป็นยาอายุวัฒนะ และต้านความแก่
– ช่วยบำรุงผิวพรรณ ทำให้ผิวแลดูสดใส
– ช่วยบำรุงเส้นผม ทำให้ผมร่วงน้อย โดยเฉพาะนำมาใช้ผสมแชมพูสระผม
– ช่วยแก้โรคในระบบหัวใจ และหลอดเลือด
– ช่วยในการย่อยอาหาร ช่วยเจริญอาหาร
– ช่วยเป็นยาระบาย กระตุ้นระบบขับถ่าย กระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้
– ช่วยแก้อาการโรคกระเพาะอาหาร แก้โรคลำไส้อักเสบ
– ช่วยบรรเทาอาการ และรักษาโรคท้องร่วง
– ช่วยรักษาโรคริดสีดวง
– ใช้เป็นยาต้านอนุมูลอิสระ ต้านเซลล์มะเร็ง
– ใช้เป็นยาต้านความเป็นพิษของสารที่ที่มีต่อตับ ป้องกันเซลล์ตับเสื่อม และกระตุ้นการทำงานของตับให้มีประสิทธิภาพ
– ช่วยบรรเทาอาการไอ อาการไอเรื้อรัง และอาการเจ็บคอ
– ช่วยบรรเทาโรคภูมิแพ้ บรรเทาอาการหอบหืด
– ระบบกล้ามเนื้อ และกระดูก เช่น กล้ามเนื้ออักเสบ ปวดเมื่อยลำตัว/ปวดหลัง โรคเก๊าท์
– ช่วยเสริมสร้างแคลเซียมในกระดูก ป้องกันโรคกระดูกพรุน และข้อกระดูกอักเสบ
– ต้าน และบรรเทาอาการของโรคเบาหวาน
– บรรเทาอาการต่อมไทรอยต์อักเสบ
– แก้ประจำเดือนมาผิดปกติ
– ช่วยบำรุงเลือด ป้องกันโรคโลหิตจาง

หน่อ/หัว ราก และลำต้น นำมาต้มน้ำดื่ม
– ใช้เป็นยาระบาย
– ช่วยขับปัสสาวะ
– บรรเทาอาการไอ อาการเจ็บคอ
– ช่วยเจริญอาหาร บำรุงร่างกาย
– เป็นยากระตุ้นความรู้สึกทางเพศ

วิธีนำมาใช้ประโยชน์ของว่านขันหมากเศรษฐี
1. ราก เหง้า ลำต้น และใบ นำมาล้างน้ำให้สะอาด นำมาตากแดดให้แห้ง ก่อนบดเป็นผงสำหรับชงน้ำดื่ม หรือ ใช้บรรจุแคปซูลรับประทาน
2. ผลสุก นำมาล้างน้ำให้สะอาด นำมาตากแดดให้แห้ง ก่อนนำมาบดเป็นผงสำหรับบรรจุแคปซูลหรือใช้ชงน้ำดื่ม

ข้อควรระวัง
ไม่ควรรับประทานผลดิบ โดยเฉพาะผลที่ยังมีสีเขียวหรือสีเหลือง เนื่องจาก มีสารที่ทำให้เกิดอาการระคายเคืองบริเวณลิ้น กระพุ้งแก้ม ลำคอ และกระเพาะอาหารได้

การปลูกว่านขันหมากเศรษฐี
ว่านขันหมากเศรษฐีตามธรรมชาติจะแพร่พันธุ์ด้วยเมล็ดเป็นหลัก แต่การปลูกโดยทั่วไปจะมีวิธีการต่างๆได้แก่
1. การปลูกด้วยเมล็ดที่แก่เต็มที่ ทั้งเมล็ดแก่ที่เก็บมาจากป่าธรรมชาติ และเมล็ดแก่ที่ได้จากต้นที่ปลูกเอง
2. การขุดลำต้นที่โตเต็มที่จากป่ามาปลูก
3. การขุดต้นกล้าจากป่ามาปลูก

การปลูกว่านขันหมากเศรษฐีเพื่อการประดับ นิยมใช้วิธีปลูกในกระถางเป็นส่วนใหญ่ ส่วนการใช้ประโยชน์เพื่อการทำเป็นยาสมุนไพรมักได้มาจากการเข้าเก็บผลตามป่า รวมถึงผลที่ได้จากการปลูกเป็นไม้ประดับร่วมด้วย

การปลูกในกระถาง ควรใช้กระถางดินเผาใบใหญ่ เพราะต้นว่านขันหมากเศรษฐีเป็นพืชที่ทีอายุหลายปี ลำต้นสามารถเติบโตสูงได้เป็นเมตร ซึ่งจำเป็นต้องใช้ไม้ช่วยค้ำยันหากลำต้นมีความสูงมาก

ดินที่ใช้ปลูกในกระถาง ควรเป็นดินที่ผสมวัสดุอินทรีย์ เช่น ปุ๋ยคอก แกลบดำ เป็นต้น และควรใช้อัตราส่วนดินกับวัสดุอินทรีย์ประมาณ 1:3

การให้น้ำนั้น จำเป็นต้องให้น้ำอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวัน ส่วนการใส่ปุ๋ยนั้นให้ใส่เฉพาะปุ๋ยคอกกลบหน้ากระถางก็เพียงพอ ส่วนการจัดวางกระถางนั้น สามารถวางกระถางว่านขันหมากเศรษฐีไว้ที่ใดก็ได้ ทั้งที่โล่ง และบริเวณในร่มหรืออาคารที่มีแสงน้อย แต่พึงระวัง ไม่ควรวางกระถางใกล้กับแหล่งความร้อนต่างๆ เช่น ด้านข้างตู้เย็น หลังพัดลมแอร์ เป็นต้น เพราะจะทำให้ใบเหี่ยวจากความร้อนได้ง่าย