ว่านนางคุ้ม/ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน และการปลูกว่านนางคุ้ม

Last Updated on 3 มีนาคม 2016 by puechkaset

ว่านนางคุ้ม หรือ ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน จัดเป็นไม้ดอกไม้ประดับ รวมถึงเป็นไม้มงคลที่นิยมปลูกไว้ภายในบ้าน ทั้งการปลูกในกระถาง และปลูกในแปลงจัดสวน เนื่องจาก มีความเชื่อว่า สามารถปกป้องภัยอันตรายต่างๆไม่ให้ย่ำกรายเข้ามาในบ้านได้ รวมถึงมีความนิยมชมชอบเพื่อการปลูกประดับใบ และดอกที่มีลักษณะเด่นแปลกตา และสวยงาม

• ถิ่นกำเนิด : ในแถบประเทศแหลมมาลายู จนถึงทางเหนือของออสเตรเลีย
• วงศ์ : AMARYLLIDACEAE
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Eurycles amboinensis Lindl.
• ชื่อสามัญ :
– Brisbane Lily
– Cardwell Lily
– Northern Christmas Lily
• ชื่อท้องถิ่นไทย :
– ว่านนางคุ้ม
– ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน
– ว่านอ้ายเห้ว
– บัวงัน
– บัวเงิน
– บัวบก

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ราก และลำต้น
ลำต้นแท้ว่านนางคุ้มจะเป็นส่วนหัวหรือเหง้าที่อยู่ใต้ดิน มีลักษณะทรงกลมที่เป็นกลีบหัวเรียงซ้อนกันแน่น โดยที่ส่วนปลายหัวจะมีตายอดที่เจริญออกมาเป็นใบ และช่อดอก โดยมีโคนก้านใบห่อซ้อนกันแน่นทำให้คล้ายลำต้น แต่แท้จริงแล้ว คือ ลำต้นเทียม แต่เรามักเรียกหรือเข้าใจว่าเป็นลำต้นแท้จริง

หัวหรือลำต้นแท้ของว่านนางคุ้มจะมีรูปทรงกลม คล้ายหอมหัวใหญ่ ประกอบด้วยฐานหัวที่เป็นปล้องซ้อนกัน ถัดมาจะเป็นกาบหัวที่เรียงซ้อนกันแน่นกลายเป็นหัวทรงกลม กาบด้านในมีสีขาว ส่วนกาบด้านนอกสุดจะแห้งมีสีน้ำตาล ทำหน้าที่ป้องกันการคายระเหยน้ำออกจากหัว

ส่วนรากของว่านนางคุ้มจะมีเพียงระบบรากฝอยที่แตกออกจากฐานหัว

ใบ
ใบว่านนางคุ้มจะแทงออกจากส่วนปลายของหัวที่เจริญมาจากกาบหัว โดยมักพบจำนวน 7-8 ใบ/ต้น ใบจะประกอบด้วยกาบใบหรือก้านใบสีเขียวอ่อน ยาว 25-50 ซม. ที่เรียงซ้อนกันจนทำให้มีลักษณะคล้ายลำต้น ถัดมาเป็นส่วนของใบที่มีลักษณะมนคล้ายรูปหัวใจหรือคล้ายใบฟักทอง กว้างประมาณ 20-25 ซม. แผ่นใบมีลักษณะเรียบ และหนา มีเส้นใบมองเห็นชัดเป็นเส้นเรียงซ้อนกันในแนวตั้งจากโคนใบถึงปลายใบ

ขอบคุณภาพจาก www.nanagarden.com

ดอก
ดอกว่านนางคุ้มจะออกเป็นช่อจากตรงกลางของหัว ประกอบด้วยก้านดอกยาว 30-60 ซม. ก้านช่อดอกมีลักษณะกลม มีผิวเรียบมีไขเคลือบ ปลายก้านดอกเป็นช่อดอกที่มีดอกรวมกันเป็นกระจุกที่ส่วนปลาย แต่ละช่อมีดอกประมาณ 10-40 ดอก

ตัวดอกเป็นชนิดดอกแบบสมบูรณ์เพศที่มีเกสรทั้ง 2 ชนิด ในดอกเดียวกัน ที่ประกอบด้วยกลีบดอกสีขาว จำนวน 6 กลีบ กลีบดอกแต่ละกลีบมีขนาดเท่ากัน เป็นทรงรี มีปลายแหลม และมีโคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ถัดมาภายในเป็นเกสรตัวผู้ที่มีสีเหลือง จำนวน 6 อัน ตรงกลางเป็นเกสรตัวเมียที่เป็นรังไข่ จำนวน 3 ช่อง และก้านชูเกสรขนาดเล็กด้านบน โดยเมื่อดอกบานจะส่งกลิ่นหอม

ผล และเมล็ด
ผลมีลักษณะทรงกลมค่อนข้างรีเล็กน้อย ผลมีสีเขียวเข้ม มักติดเมล็ดน้อยหรือบางต้นไม่พบการติดเมล็ดให้เห็นเลย

ประโยชน์
1. ใช้ปลูกเป็นไม้มงคล ด้วยความเชื่อที่ว่า เป็นว่านที่ช่วยปกป้องภัยอันตราย ป้องกันสัตว์ร้าย ป้องกันไฟไหม้บ้าน หรือสิ่งชั่วร้ายต่างๆไม่ให้ย่ำกรายเข้ามาภายในบ้าน จนเป็นที่มาของชื่อที่ว่า ว่านนางคุ้ม หรือ ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน ที่เหมือนมีผู้เฒ่าคอยปกป้องลูกหลานภายในบ้าน รวมถึงมีความเชื่อว่าจะช่วยให้ทำมาค้าขายดีขึ้น
2. ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับใบ และประดับดอก เนื่องจาก ใบมีรูปทรงหัวใจที่มีสีเขียวสวยงาม ส่วนดอกก็มีความสวยงามไม่แพ้กัน ที่มีลักษณะแทงออกเป็นช่อยาว มีดอกสีขาวเกิดเป็นกระจุกที่ปลายก้านดอก

การปลูกว่านนางคุ้ม
การปลูกว่านนางคุ้ม สามารถปลูกได้ด้วยเมล็ด แต่สามารถปลูกด้วยการชำหัวที่ได้จากการตัดแบ่งหัว คล้ายการขยายพันธุ์ว่านสี่ทิศ ซึ่งทำได้ง่าย และสามารถขยายพันธุ์ได้ครั้งจำนวนมาก ทั้งนี้ การปลูกว่านนางคุ้มจะนิยมปลูกในกระถางเป็นส่วนใหญ่

การเตรียมดิน
ดินที่ใช้ปลูกในกระถางจะเป็นดินที่มีการผสมวัสดุอินทรีย์ต่างๆ เช่น แกลบ/แกลบดำ ขุ๋ยมะพร้าว และปุ๋ยคอก โดยใช้ผสมกับดินในอัตราส่วน ดิน:วัสดุ ที่ 1:3-1:5

การขยายพันธุ์ด้วยการตัดแบ่งหัวชำ
วิธีขยายพันธุ์แบบนี้ ทำได้โดยนำหัวแก่ที่ใบร่วงหมดแล้วมาผ่าแบ่งหัวในแนวตั้ง โดยผ่าออกเป็นซีกๆ และแต่ละซีกต้องให้ผ่านตรงกลางฐานหัว ซึ่งจะได้รากติดมาในแต่ละซีก หลังจากนั้น นำแต่ละซีกปักลงปลูกในกระถางให้ดินกลบเหนือฐานหัวเล็กน้อย โดยรดน้ำ และดูแลจนกว่าจะได้ต้นใหม่ก่อนจะแยกลงปลูกในกระถางต่อ