กระเทียมโทน สรรพคุณ การปลูก และวิธีทำกระเทียมโทนดอง

Last Updated on 21 พฤศจิกายน 2022 by puechkaset

กระเทียมโทน (Single Bulb form of Elephant Garlic) เป็นกระเทียมพันธุ์ที่ไม่มีกลีบหรือมีเพียงหัวเดียว ไม่นิยมใช้เป็นเครื่องเทศ เพราะมีกลิ่นฉุนน้อย แต่นิยมดองน้ำผึ้งหรือน้ำตาลรับประทาน เพราะหัวมีเพียงหัวเดียว เนื้อหัวมีขนาดใหญ่ มีเนื้อมาก สามารถรับประทานได้ทั้งหัว

กระเทียมโทน เป็นกระเทียมที่ปลูกได้จากกลีบกระเทียมทั่วไป แต่การเติบโตไม่สมบูรณ์หรือกลีบบางกลีบมีการแตกกลีบต่ำ โดยเฉพาะกลีบกระเทียมตรงกลาง ทำให้หัวกระทียมไม่แบ่งกลีบ กลายเป็นกระเทียมหัวเดียว

• ตระกูล : Amaryilliaceae
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alliullium ampeloprasum var.
• ชื่อสามัญ : Single Bulb form of Elephant Garlic
• ชื่อท้องถิ่น :
ภาคกลาง และทั่วไป
– กระเทียม
– กระเทียมโทน
ภาคเหนือ
– หอมเทียม
ภาคอีสาน
– หอมขาว
ภาคใต้
– หอมเทียม

ถิ่นกำเนิด และการแพร่กระจาย
กระเทียมโทน มีถิ่นกำเนิดเหมือนกับกระเทียมทั่วไป คือ มีแหล่งกำเนิดในแถบเอเชียกลาง ต่อมาชาวสเปน โปรตุเกส และฝรั่งเศส ได้นำไปแพร่ขยายในแถบเมดิเตอร์เรเนียน แล้วค่อยกระจายไปยังทวีปเอเชียตะวันออก ได้แก่ จีน อินเดีย และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตามลำดับ ปัจจุบันกระเทียมได้มีการปลูกทั่วโลก การปลูกกระเทียมในประเทศไทยนั้นเริ่มที่ภาคกลาง และค่อยแพร่กระจายไปยังภาคต่างๆทั่วประเทศ [1] อ้างถึงในกรมวิชาการเกษตร (2553)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ราก และลำต้น
กระเทียมโทนเป็นพืชล้มลุก มีเนื้อหัวมากว่ากระเทียมทั่วไป แต่จะมีกลิ่นฉุนน้อยกว่าหรือมีกลิ่นไม่แรง มีลำต้น 2 ส่วน คือ
1. ลำต้นใต้ดิน
กระเทียมโทน เป็นพืชล้มลุกใบเลี้ยงเดี่ยว มีลำต้นเป็นหัวใต้ดิน (bulp) หัวมีแผ่นหุ้มหัวสีขาวบางๆ หัวมีลักษณะทรงกลม ฐานหัวกว้าง ปลายหัวแหลม ด้านในเป็นเนื้อหัวไม่มีกลีบหรือมีเพียงหัวเดียว เนื้อหัวมีสีขาวหรือขาวอมเหลือง มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ไม่หอมแรงเหมือนกระเทียมมีกลีบ

2. ลำต้นเหนือดิน
ลำต้นเหนือดินเป็นส่วนแกนลำต้นที่แทงออกตรงกลางหัว มีลักษณะทรงกลม สูงประมาณ 5-15 เซนติเมตร ด้านในไม่มีแก่น เป็นเพียงเยื่ออ่อนสีขาวที่ถูกหุ้มด้วยกาบใบ
ส่วนระบบรากของกระเทียมโทน เป็นรากฝอยที่แตกออกเป็นกระจุกแน่นใต้หัว รากมีสีขาวขุ่น ขนาดเท่าเส้นด้าย แทงลึกลงดิน 20-30 ซม.

ใบ
กระเทียมโทนเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว ออกเป็นใบเดี่ยวๆ เรียงสลับตรงข้ามกันตามความสูงของลำต้น ประกอบด้วยกาบใบสีขาวที่ห่อหุ้มลำต้นไว้ ไม่มีก้านใบ ถัดมาเป็นแผ่นใบที่มีลักษณะเรียวยาว กว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร แผ่นใบ และขอบใบเรียบ งุ้มเข้าหากลางใบ ปลายใบแหลม

ดอก
กระเทียมโทนออกดอกเป็นช่อ แทงออกตรงกลางของยอด มีก้านดอกทรงกลม ด้านในเป็นรูกลวง ยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร ดอกย่อยเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ช่อดอกอ่อนมีรูปพีระมิด ปลายช่อแหลม และมีใบประดับเป็นแผ่นบางๆห่อหุ้มช่อดอกไว้ เมื่อดอกบาน แผ่นหุ้มจะฉีกออก ดอกย่อยมีขนาดเล็ก เรียงอัดกันแน่นที่ปลายช่อ แต่ละดอกมีกลีบดอก 6 กลีบ แผ่นกลีบดอกมีสีขาวอมชมพู รูปไข่หรือรูปหอก ตรงกลางมีเกสรตัวผู้ 6 อัน และเกสรตัวเมีย 1 อัน

ผล และเมล็ด
ผลกระเทียมโทนออกรวมกันเป็นกลุ่ม ด้านในมีเมล็ดขนาดเล็กมาก เมล็ดมีลักษณะทรงกลมสีน้ำตาลอมดำ แบ่งเป็น 3 พู

ประโยชน์กระเทียมโทน
1. หัว และใบกระเทียมโทนสดใช้ประกอบอาหาร ทั้งเมนูผัด และต้ม ช่วยดับกลิ่นคาว และเพิ่มรสเผ็ดอ่อนๆ
2. หัว และใบกระเทียมโทนสดใช้รับประทานเป็นเครื่องเคียงหรือรับประทานคู่กับอาหารจำพวกลาบ น้ำตก ซุบหน่อไม้ เป็นต้น
3. หัวกระเทียมโทนนิยมใช้ดองหวานหรือดองน้ำผึ้ง เป็นที่นิยมในปัจจุบัน เนื่องจาก หัวกระเทียมไม่มีกลีบ มีหัวเดียว ให้เนื้อหัวมาก รับประทานได้ทั้งหัว เมื่อดองแล้วจะมีรสหวาน มีกลิ่นหอม นิยมรับประทานหัวดองหรือใช้น้ำดองปรุงรสอาหาร

สรรพคุณกระเทียมโทน
หัวกระเทียม
– ช่วยบรรเทาอาการไอ โดยรับประทานหัวสดหรือต้มน้ำดื่ม
– แก้โรคผิวหนัง โดยใช้หัวหระเทียมแก่ ฝานเป็นแผ่นหรือบดทาบริเวณเกิดโรคผิวหนัง
– ช่วยรักษาแผล แก้แผลเน่าเปื่อย โดยผ่าหัวกระเทียมหรือบด แล้วทาพอกแผล
– ช่วยบำรุงธาตุ บำรุงร่างกาย
– แก้โรคหอบหืด
– แก้อัมพฤกษ์ อัมพาต
– ช่วยบำรุงปอด แก้วัณโรค
– ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด
– ช่วยป้องกันโรคหัวใจ และหลอดเลือด
– ช่วยป้องกันเลือดจับตัวเป็นลิ่ม
– ช่วยป้องกันหัวใจขาดเลือด

ใบกระเทียม
– ช่วยขับเสมหะ
– ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด

ที่มา : [2] อ้างถึงใน นายเกษตร (2552)

การปลูกกระเทียมโทน
การเตรียมดิน
แปลงปลูกกระเทียมต้องไถเตรียมดินอย่างน้อย 1 ครั้ง ด้วยการไถกลบ และตากดิน นาน 5-10 วัน
ก่อนไถให้หว่านปุ๋ยคอก อัตรา 1-2 ตัน/ไร่ หรือมากกว่า จากนั้น ไถยกร่อง สูงประมาณ 15-20 เซนติเมตร ขนาดร่องกว้าง 1-1.5 เมตร ส่วนความยาวตามขนาดของพื้นที่

วิธีปลูก
กลีบกระเทียมที่มีแนวโน้มให้กระเทียมโทน คือ กลีบกระเทียมตรงกลาง แต่ทั่วไปจะใช้กลีบทั้งหมดปลูกเพื่อเก็บกระเทียมจำหน่าย ส่วนผลพลอยได้จากหัวกระเทียมที่ไม่แบ่งกลีบ คือ เป็นกระเทียมโทน ดังนั้น กลีบกระเทียมตรงกลางอาจแบ่งปลูกให้อยู่บนแปลงหรือบริเวณเดียวกัน เพื่อให้ง่ายต่อการคัดแยกกระเทียมโทนออก

การปลูก เริ่มจากนำหัวกระเทียมฝังปลูกลงแปลง ลึกประมาณ 2 ใน 3 ส่วนของหัว ระยะปลูกระหว่างแถว และต้นประมาณ 15-20 เซนติเมตร ซึ่งอาจใช้ไม้ขีดเป็นร่องตามแนวยาวก่อน จากนั้น วางคลุมด้วยฟางข้าวบางๆ ก่อนรดน้ำให้ชุ่ม

การให้น้ำ
หลังการปลูกในระยะ 7-10 วันแรก ควรให้น้ำสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวันหรือวันเว้นวัน จากนั้น ลดการให้น้ำลงเหลือ 2-3 ครั้ง/สัปดาห์ จนถึงสัปดาห์ละครั้ง

การใส่ปุ๋ย
หลังการปลูก 15-30 วัน ให้หว่านโรยด้วยปุ๋ยคอก อัตรา 1 ตัน/ไร่ และปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรา 10 กิโลกรัม/ไร่ ครั้งต่อไป ประมาณ 50-60 วัน หลังปลูกด้วยปุ๋ยเคมีสูตร 13-13-21 อัตราเดียวกัน

การกำจัดวัชพืช
มั่นกำจัดวัชพืชในแปลงด้วยการถอนมือ ครั้งแรกในช่วง 15-30 วัน หลังปลูก และครั้งต่อไปห่างจากครั้งแรกประมาณ 20-30 วัน หรือ มั่นกำจัดเป็นประจำทุกสัปดาห์

การเก็บผลผลิต
อายุกระเทียมโทนทั่วไปจะเก็บผลผลิตได้ประมาณ 80-120 วัน หรือมากกว่า สำหรับพันธุ์หนัก หลังปลูก การเก็บหัวกระทียมโทนจะใช้วิธีถอนทั้งต้น เก็บในระยะที่ใบเหี่ยวแล้ว จากนั้น นำต้นกระเทียมมาคัดแยกกระเทียมโทนออก แล้วมัดรวมกัน และห้อยตากแดดให้แห้ง นาน 2-3 วัน และนำมาผึ่งลมในที่ร่มอีก 5-7 วัน ก่อนตัดใบ และมัดเป็นกระจุกรวมกัน

วิธีทำกระเทียมโทนดองน้ำผึ้ง
วัตถุดิบ และส่วนผสม
1 กระเทียมโทนแห้ง 1 กิโลกรัม
2. น้ำสะอาด 3-5 ลิตร
3. เกลือ 2 ช้อน
4. น้ำส้มสายชู 5-10 ช้อน
5. น้ำตาล 1-2 กิโลกรัม
6. น้ำผึ้ง 200 ซีซี

อุปกรณ์
1. ตาชั่ง
2. หม้อสแตนเลส สำหรับต้มน้ำปรุงหรือใส่กระเทียมดองก่อนบรรจุ
3. เตาแก๊ส หรือเตาถ่าน
4. ไห หรือ ภาชนะใส่ดอง
5. กะละมัง สำหรับล้างทำความสะอาด
6. กระบวย สำหรับคนส่วนผสม
7. มีดบาง สำหรับตัดแต่งกระเทียมโทน
8. ถ้วยตวง สำหรับตวงส่วนผสม
9. กระชอน สำหรับกรองน้ำดอง

ขั้นตอนทำกระเทียมโทนดองน้ำผึ้ง
1. ตัดราก ปอกเปลือก และตัดแต่งกระเทียมโทน โดยให้ตัดส่วนที่เสียหรือมีรอยตำหนิออกให้หมด ก่อนนำกระเทียมโทนไปล้างให้สะอาด 2-3 ครั้ง แล้วนำไปวางใส่ตะกร้าเพื่อให้สะเด็ดน้ำ
2. นำหัวกระเทียมโทนแห้งแล้วเทใส่ไหหรือภาชนะใช้ดอง
3. ต้มน้ำปรุงหรือน้ำดองด้วยน้ำสะอาด เติมส่วนผสม ได้แก่ เกลือ น้ำส้มสายชู และน้ำตาล กวนละลายส่วนผสมให้เข้ากัน และต้มจนเดือด ก่อนยกลงพักทิ้งไว้ให้เย็น
4. นำน้ำดองกระเทียมเทบรรจุลงไห ให้ท่วมหัวกระเทียม ปิดฝาไหหรือภาชนะให้สนิท และดองไว้นาน 2-3 เดือน
5. เมื่อดองกระเทียมโทนจนได้ 2-3 เดือน ให้ตักหัวกระเทียมแยกออกจากไห ก่อนนำมาล้างทำความสะอาด พร้อมกับตัดแต่งรอยตำหนิออกให้หมด
6. เตรียมน้ำดองหรือน้ำปรุงตามขั้นตอนที่ 3 อีกครั้ง โดยเติมส่วนผสมของน้ำผึ้งร่วมด้วย เพราะน้ำดองในไหจะเปลี่ยนเป็นสีแดง และมีรสขม ไม่สามารถใช้บรรจุเพื่อจำหน่ายได้
7. นำกระเทียมโทนที่ดอง และตัดแต่งแล้วบรรจุใส่ถุงหรือขวด จากนั้น เติมน้ำปรุงหรือน้ำดองที่เตรียมได้ใหม่ใส่ลงขวดให้เต็ม ลงไปให้เต็ม ก่อนปิดฝาให้สนิท ติดฉลาก และนำไปจำหน่าย เพิ่มเติมจาก [2] อ้างถึงใน เพียรศรี ทาวรรณะ (2552)

ขอบคุณภาพจาก garlico.net/, co-opclick.com

เอกสารอ้างอิง
[1] อรุณี ฝาระมี, 2557, ประสิทธิภาพของสารสกัดอินนูลินจาก-
กระเทียมโทน (Allium ampeloprasumvar. ampeloprasum)
ในการยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรค-
อาหารเป็นพิษ Staphylococcus aureus-
และ Escherichia coli.
[2] วรางคณา นวลไสว, 2554, ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกระเทียม-
โทนดองน้ำผึ้งของกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านป่าไผ่-
ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่.