กระถินณรงค์ และการปลูกกระถินณรงค์

Last Updated on 8 กันยายน 2016 by puechkaset

กระถินณรงค์ จัดเป็นไม้โตเร็วที่พบเห็นทั่วไปตามสถานที่ราชการ ข้างถนน และสวนป่าต่างๆ นิยมปลูกเพื่อให้ร่มเงา และประโยชน์จากเนื้อไม้เป็นหลัก เนื่องจากเป็นไม้โตเร็ว สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ตั้งแต่ 3-5 ปี ขึ้นไป

กระถินณรงค์ มีถิ่นกำเนิดในแถบประเทศหมู่เกาะแปซิฟิก ประเทศอินโดนีเชีย ออสเตรเลีย และปาปัวนิวกีนี มีชื่อวิทยาศาสตร์ Acacia auriculiformis A. Cunn. ex Benth. อยู่ในวงศ์ Leguminosae จัดเป็นพืชตระกลูถั่วที่รากสามารถตรึงไนโตรเจนได้

กระถินณรงค์ถูกนำมาปลูกในประเทศไทยครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. 2478 โดย ร้อยโท ขุนณรงค์ ชวนกิจ  (ชวน ณรงคะชวนะ) ที่สั่งนำมาเข้ามาจากประเทศออสเตรเลีย พร้อมตั้งชื่อใหม่ให้เป็นภาษาไทยว่า กระถินณรงค์ โดยพญาวินิจวนันดร (โต โกเมศ) (เสรี, 2535)⁽¹⁾

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
1. ราก และลำต้น
กระถินณรงค์  เป็นไม้ขนาดกลาง มีลำต้นสูงประมาณ 10-20 เมตร ลำต้นทรงกลม ตั้งตรง แต่หากพื้นที่แห้งเลี้ยงมาก ลำต้นจะไม่สมมาตร เปลือกของต้นอายุน้อยมีสีเทา ผิวขรุขระ เมื่อต้นเจริญเต็มที่ เปลือกเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้ม ผิวเป็นร่องแตกสะเก็ด แตกกิ่งก้านมาก และหนาแน่นมากบริเวณเรือนยอด สามารถแตกกิ่งได้ในระดับล่างของลำต้น กิ่งอ่อนมีสีเขียว กิ่งแก่มีสีน้ำตาล

เนื้อไม้กระถินณรงค์ เมื่ออายุประมาณ 3-5 ปี จะมีสีเหลืองอ่อน ยังไม่มีลวดลายปรากฏมากนัก เมื่ออายุ 5-10 ปี จะเริ่มมีีเหลืองเข้มจนถึงน้ำตาล และเริ่มมีลวดลายให้เห็นบ้าง เมื่ออายุมากกว่า 10 ปี จะมีสีน้ำตาลจนถึงเป็นสีน้ำตาลเข้ม เป็นลายด่างให้เห็นชัดเจน และหากมีอายุมากจะมีสีน้ำตาลเข้ม และมีลายดำปะปน

2. ใบ
กระถินณรงค์เป็นพืชไม่ผลัดใบ แตกใบได้ตลอดทั้งปี ต้นอ่อนแตกใบ 1-2 คู่ เป็นใบผสมขนาดเล็ก เมื่อโตขึ้นใบผสมจะร่วงหมดเกิดเป็นใบเดี่ยวแท้ แตกออกตามกิ่งเรียงสลับกัน ใบมีลักษณะเรียวยาว และโค้งเป็นรูปเคียว มีสีเขียวเข้ม ลักษณะค่อนข้างหนา ใบกว้างประมาณ 1.2-2.5 ซม. ยาวประมาณ 10-16 ซม. มองเห็นเป็นเส้นใบ 3 เส้น ขนานกันตามแนวยาวจากโคนใบจรดปลายใบ

3. ดอก
กระถินณรงค์ออกดอกเป็นช่อ ตามซอกใบ ดอกห้อยยาวคล้ายหางกระรอก มีสีเหลือง ส่งกลิ่นหอม แต่ละช่อดอกประกอบด้วยดอกย่อยจำนวนมาก 70-100 ดอก มีขนาดเล็กประมาณ 1 มิลลิเมตร ดอกออกปีละ 2 ครั้ง ครั้งแรกในช่วงเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม ครั้งที่ 2 ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-มกราคม ของอีกปี ใช้เวลาจากออกดอกถึงดอกบานประมาณ 45-50 วัน ดอกที่ผสมจะกลายเป็นฝัก ส่วนดอกที่ไม่ได้ผสมจะร่วง โดยในหนึ่งช่อดอกจะมีดอกที่ผสมติดกลายเป็นฝักประมาณ 2-5 ฝัก

4. ผล
ผลมีลักษณะเป็นฝัก ม้วนงอขยุกขยิก ฝักอ่อนจะมีสีเขียว ฝักแก่มีสีน้ำตาลเข้ม และดำตามอายุของฝัก เมื่อแก่มาก ฝักจะแตกเป็น 2 ซีก ตามแนวตะเข็บขอบฝัก แต่ละฝักมีเมล็ดประมาณ 10-15 เมล็ด เมล็ดมีลักษณะกลมแบน มีรกสีเหลืองติดเมล็ด เมล็ดมีขนาดประมาณ 2.5-4.5 มิลลิเมตร สีเมล็ดออกสีน้ำตาลเข้มถึงดำ เมล็ดหนัก 1 กิโลกรัม จะมีเมล็ดประมาณ 66,600 เมล็ด

ประโยชน์กระถินณรงค์
1. ไม้กระถินที่มีอายุน้อยกว่า 5 ปี สามารถทำเป็นไม้คำยันสำหรับงานก่อสร้างต่างๆ รวมถึงใช้ทำเป็นเสาไม้สำหรับโรงเรือนหรือที่พักชั่วคราว
2. ไม้กระถินที่มีอายุน้อยกว่า 5 ปี ตัดส่งโรงงานทำเยื่อกระดาษ สามารถขายได้ราคาดีเช่นกัน
3. ไม้กระถินที่มีอายุมากกว่า 5 ปี ขึ้นไป สามารถนำมาแปรรูปเป็นเฟอร์นิเจอร์ โต๊ะ เก้าอี้ และเครื่องใช้ต่างๆ
4. ไม้กระถินที่มีอายุมากกว่า 8 ปี ขึ้นไป สามารถนำมาแปรรูปเป็นไม้สำหรับก่อสร้างบ้าน เช่น ไม้ปูพื้น ไม้ปูผนัง หน้าต่าง ประตู เป็นต้น
5. เปลือกไม้กระถินมีรสฝาดจากสารแทนนินที่มีจำนวนมาก ถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมฟอกหนัง
6. ลำต้น ปละกิ่งไม้ใช้ทำเป็นฝืนหุงหาอาหารในครัวเรือน ไม้กระถินณรงค์อายุ 2 ปี มีความถ่วงจำเพาะ 0.6-0.75 สามารถให้ความร้อนสูงที่ 4,800-4,900 แคลอรี่/กิโลกรัม ติดไฟได้ดี และมีควันน้อย นอกจากนั้น ท่อนไม้ที่มีขนาดใหญ่นำไปเผาถ่านจะได้ถ่านที่มีคุณภาพมาก

การปลูกกระถินณรงค์
กระถินณรงค์ที่ปลูกเมื่ออายุประมาณ 3 ปี จะมีความสูงประมาณ 6-10 เมตร อัตราการเติบโตที่ 2-3 เมตร/ปี เช่น การปลูกที่ระยะ 2×2 เมตร เมื่ออายุ 4 ปี มีความสูงเฉลี่ยประมาณ 15 เมตร มีเส้นรอบวงเฉลี่ย 25 เซนติเมตร (พรศักดิ์ และคณะ, 2533)⁽²⁾

กระถินณรงสามารถเติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน มีความทนต่อสภาพแห้งแล้ง และน้ำท่วมได้ดี และเป็นไม้ที่ต้องการแสงแดดมากสำหรับการเติบโต ชอบดินร่วนปนทราย และมีความเป็นกรดเล็กน้อย

การปลูกกระถินณรงค์นิยมปลูกด้วยการเพาะเมล็ดเท่านั้น แต่อาจใช้วิธีอื่นบ้าง เช่น การเพาะเนื้อเยื่อ แต่ไม่เป็นที่นิยมนัก

การเตรียมเมล็ด
เมล็ดกระถินณรงค์ ควรเก็บจากฝักที่แห้งติดต้นหรือฝักที่ล่นแล้ว โดยควรเก็บจากต้นแม่พันธุ์ที่มีลักษณะสมบูรณ์ ลำต้นใหญ่ ตั้งตรง ไม่มีรอยโรค ฝักที่เก็บมาแล้วนำมาแกะเปลือกหรือใช้มือขยี้ และคัดเอาเฉพาะเมล็ด และนำตากแดดประมาณ 1-2 วัน ก่อนนำมาเก็บหรือเพาะ เมล็ดกระถินณรงค์สามารถเก็บได้นาน 1-3 ปี และควรผสมผงกันมอดแมลงด้วยเป็นยิ่งดี

การเพาะต้นกล้า
นำเมล็ดใส่ห่อผ้าไปแช่น้ำร้อนนานประมาณ 30-60 วินาที หลังจากนั้น นำออกมาวางไว้ให้เย็น และพรมด้วยน้ำหรือแช่น้ำนาน 2-3 ซม. ก่อนนำไปเพาะ

การเพาะเมล็ดจะเพาะในถุงเพาะชำหรือกะบะเพาะแล้วค่อยย้ายใส่ถุงเพาะชำ โดยวัสดุเพาะควรเป็นดินผสมกับวัสดุอินทรีย์ทางการเกษตร เช่น แกลบ ขี้เถ้า ขี้เลื่อย และปุ๋ยคอกมูลสัตว์ต่างๆ อัตราส่วนดินกับวัสดุอินทรีย์ที่ 1:1 หรือ 1:2

กะบะเพาะหรือถุงเพาะควรวางในร่มรำไรหรือขึงผ้าสะแลนไว้ด้านบน และรดน้ำทุกวัน วันละ 1-2 ครั้ง พอชุ่ม หลังจากนั้น เมล็ดจะเริ่มงอกประมาณวันที่ 10-15 หลังจากการเพาะ

การปลูกลงแปลง
กล้ากระถินณรงค์สามารถย้ายลงแปลงปลูกได้เมื่อมีความสูงประมาณ 10-15 ซม. หรือมีอายุต้นกล้าประมาณ 50-80 วัน แต่อาจเริ่มได้ที่ระยะ 5 ซม. แต่มักเสี่ยงต่อการปลูกติดของกล้า

ระยะห่างระหว่างต้นเริ่มได้ตั้งแต่ 2×2, 3×3 และ 4×4 เมตร แต่ระยะ 3-4 เมตร จะให้อัตราการเติบโต และคุณภาพไม้จะดีกว่า

การดูแล
การปลูกในระยะ 1-2 ปีแรก จำเป็นต้องดูแลอย่างมากในเรื่องการกำจัดวัชพืช โดยเฉพาะในช่วง 1 ปีแรกที่ต้นกล้ายังไม่สูงพอ หากมีหญ้าขึ้นรก แย่งน้ำ แย่งแสงแดดจะเสี่ยงทำให้ต้นกล้าตายสูง

การกำจัดวัชพืชมักใช้วิธีการไถพรวนดินทั้งแปลง ในช่วงแรก 1-2 ปี จะไถประมาณ 2-3 ครั้ง/ปี โดยในช่วงฤดูฝนจะไถประมาณ 2 ครั้ง ครั้งแรกหลังเข้าฤดูฝนประมาณ 1-2 เดือน ครั้งที่ 2 ในช่วงกลางฤดูฝน และอีกครั้งในช่วงปลายฤดูฝนหรือหลังหมดฝนแล้ว แต่อาจไถเพียง 2 ครั้ง ในช่วงหลังเข้าฤดูฝนประมาณ 2 เดือน และอีกครั้งในปลายฤดูฝน ส่วนในช่วงอายุ 3 ปี ขึ้นไป อาจไถพรวนปีละครั้งเท่านั้น หรือเมื่อต้นมีทรงพุ่มใหญ่อาจไม่จำเป็นต้องไถเลยก็ได้

การใส่ปุ๋ยอาจใส่ในช่วง 1-2 ปีแรกเท่านั้น หรือไม่ใส่เลยก็ได้ เพราะกระถินสามารถเติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน

เอกสารอ้างอิง